Flyvraket i Bygland

8. september 1941 blei et britisk bombefly skutt ned over Bygland. Det styrta i Songedalslia på vestsida av Byglandsfjord. Vrakrester ligger der fortsatt, og ei minnetavle blei satt opp under en minnemarkering i 2001.

I heftet «Luftkampen over Bygland», utgitt i forbindelse med 60-årsmarkeringa, er det gjengitt nesten 40 uavhengige øyenvitneskildringer. Ikke bare gir det et innblikk i hvordan flykampen og flystyrten så og hørtes ut, og hvordan de reagerte, men det gir også et veldig godt innblikk i hva folk holdt på med denne mandagen høsten 1941.

«Me var ute på jordet og arbeidde, det var på føremiddagen. Me høyrde flydur som kom nærare, så høyrde me eit «dunk» og såg to store fly og to jagarar. Då forsto me at det var ein luftkamp. Det eine store flyet kom seg unna, det andre vart angrepe. Den eine jagaren angreip bakfrå, den andre noko høgare. Me såg korleis det svinga og gjekk i høgda og stupte mot det store flyet. Me såg når dei trefte og såg flammene slå ut av flyet og det eksploderte og stupte mot bakken.» (Berit Frøyrak)

«Eg jobba på Longerak med å skjera planker.. og var heime i middagen for å slappe litt av. Eg låg på sofaen då eg høyrde smell og flydur. Eg sprang då ut og såg 3-4 fly i sørvestleg retning. Det kom eit kraftig smell då den eine vengen på bombeflyet datt av og flyet styrta like etter i heia. Eg og Torjus Langerak rodde over fjorden… Me klatra i Melejuvet og kom til slutt fram til vraket av flyet.» (Mikael Jordtveit)

«Eg og Hallvard sprang opp i heia og kom fram til flyet som hadde styrta. Me var dei første som kom fram til flyet. Det brann og smalt frå eksplosjonar i flyet. Me såg piloten framme i flyet og tenkte at me kanskje kunne redde han. Det brann og eksploderte så mykje at me måtte trekkje oss tilbake. Metalldelar frå flyet fall rundt oss på bakken saman med sigarettar og sjokolade. « (Knut E Bygland)

Før forbudet om å fjerne vrakrester fra stedet ble innført, tok munnharpesmeden Knut Tveit en metallbit derfra og smidde ei munnharpe. Munnharpespiller Bjørgulv Straume komponerte en slått om hendelsen som han kalte «Luftslaget», og spilte denne på munnharpa til Knut Tveit.

• 

Vil du se flyvraket? Ut.no kan som vanlig forklare: https://ut.no/sted/142609271/flyvraket